Ngày đăng: 03-06-2025
Cảm biến oxy là bộ phận quan trọng giúp động cơ ô tô điều chỉnh lượng nhiên liệu phù hợp, đảm bảo xe vận hành êm ái, tiết kiệm xăng và giảm khí thải ô nhiễm. Tuy nhiên, sau thời gian sử dụng, cảm biến oxy có thể bị hỏng hoặc suy giảm độ chính xác, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất động cơ và làm tăng nguy cơ hư hại các bộ phận khác.
Bài viết dưới đây sẽ chỉ ra 5 dấu hiệu rõ ràng cho thấy cảm biến oxy đang gặp vấn đề và cần được kiểm tra, xử lý kịp thời.
Cảm biến oxy (oxygen sensor) là một bộ phận quan trọng trong hệ thống động cơ ô tô, được lắp trên đường ống xả để đo nồng độ oxy còn lại trong khí thải. Thông tin từ cảm biến oxy sẽ được gửi về bộ điều khiển trung tâm (ECU), giúp ECU điều chỉnh lượng nhiên liệu phun vào động cơ sao cho tỉ lệ không khí – nhiên liệu luôn ở mức tối ưu. Nhờ đó, động cơ xe vừa đạt hiệu suất vận hành cao vừa đảm bảo tiêu chuẩn khí thải ra môi trường.
Nếu cảm biến oxy gặp trục trặc, ECU sẽ không nhận được dữ liệu chính xác để điều chỉnh hỗn hợp nhiên liệu, dẫn đến động cơ phun xăng không đúng lượng cần thiết, gây hao nhiên liệu và tiềm ẩn nguy cơ hư hại các bộ phận như động cơ, bộ trung hòa khí xả, …
Hình 1: Cảm biến oxy giúp điều chỉnh tỷ lệ nhiên liệu – không khí để xe vận hành hiệu quả và tiết kiệm.
Dưới đây là 5 dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm thường gặp khi cảm biến oxy trên ô tô bị trục trặc. Nếu phát hiện những hiện tượng này, bạn nên kiểm tra và khắc phục sớm để tránh ảnh hưởng xấu đến động cơ và an toàn khi lái xe.
Dấu hiệu đầu tiên dễ nhận biết là xe tốn nhiên liệu hơn hẳn so với bình thường. Cảm biến oxy hỏng sẽ gửi thông tin sai lệch (hoặc không gửi dữ liệu) về ECU, buộc ECU phải ước lượng lượng nhiên liệu phun dựa trên các cảm biến khác (như cảm biến lưu lượng gió) thay vì dữ liệu chính xác từ khí xả. Điều này thường dẫn đến việc ECU phun thừa nhiên liệu, khiến xe chạy hao xăng hơn mức bình thường. Nếu bạn nhận thấy mức tiêu thụ nhiên liệu tăng đột ngột mà không rõ lý do, đây có thể là “triệu chứng” của cảm biến oxy bị lỗi.
Khi cảm biến oxy trục trặc, tỷ lệ hòa khí (xăng/không khí) cung cấp cho động cơ không được tối ưu, dẫn đến hiệu suất động cơ giảm. Bạn có thể cảm nhận động cơ vận hành không êm, xuất hiện hiện tượng rung giật bất thường, đặc biệt rõ khi xe đứng yên nổ máy hoặc chạy ở vòng tua thấp. Xe cũng có thể khó khởi động hơn do hỗn hợp nhiên liệu không phù hợp. Nếu để lâu, tình trạng bỏ máy hoặc chết máy đột ngột có thể xảy ra, rất nguy hiểm khi đang lưu thông.
Một dấu hiệu nguy hiểm khác là khí xả có mùi xăng sống nồng nặc hoặc khói thải màu đen, nhiều muội than hơn bình thường. Nguyên nhân do cảm biến oxy hỏng khiến động cơ phun quá nhiều xăng so với lượng oxy hiện có, làm nhiên liệu không được đốt cháy hoàn toàn trong buồng đốt. Phần xăng thừa này bị thải ra ngoài theo đường ống xả, tạo nên mùi xăng sống dễ nhận thấy quanh xe.
Khói xả cũng có thể chuyển màu đen và đậm đặc do muội than hình thành từ nhiên liệu dư. Nếu bạn ngửi thấy mùi nhiên liệu thô hoặc thấy ống xả nhả khói đen, đó là dấu hiệu nghiêm trọng cảnh báo cảm biến oxy hoặc hệ thống nhiên liệu có vấn đề.
Đèn Check Engine trên bảng đồng hồ taplo sẽ bật sáng khi hệ thống chẩn đoán nhận thấy bất kỳ bất thường nào của động cơ và các cảm biến liên quan. Một cảm biến oxy bị lỗi thường khiến đèn Check Engine sáng liên tục trên bảng điều khiển. Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất nhưng cũng nguy hiểm vì nhiều tài xế có xu hướng chủ quan khi thấy đèn cảnh báo này.
Khi đèn Check Engine bật sáng do cảm biến oxy hỏng, xe có thể vẫn chạy được nhưng hỗn hợp nhiên liệu không tối ưu sẽ dần gây ra các vấn đề khác cho động cơ. Bạn nên kiểm tra ngay bằng máy chẩn đoán để xác định mã lỗi cụ thể và không nên chỉ tắt đèn rồi tiếp tục lái, vì gốc rễ vấn đề vẫn chưa được giải quyết.
Cảm biến oxy hoạt động sai sẽ làm tỉ lệ không khí – nhiên liệu không chuẩn, khiến động cơ bị hỗn hợp quá giàu hoặc quá nghèo. Cả hai trạng thái này đều có thể dẫn đến tình trạng động cơ yếu, xe bị ì và tăng tốc kém hẳn. Bạn sẽ cảm thấy xe khó đạt tốc độ như bình thường, động cơ không “bốc” dù đã đạp ga mạnh.
Theo kinh nghiệm của thợ kỹ thuật, nếu bạn nhấn ga mà xe phản ứng chậm, máy lì không vọt lên được thì rất có thể cảm biến oxy đang gặp vấn đề. Hiện tượng động cơ thiếu lực này không chỉ gây khó khăn khi cần vượt xe khác mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nếu xe không thể đáp ứng sức kéo khi cần thiết.
Hình 2: Đèn cảnh báo động cơ (Check Engine) thường sẽ bật sáng khi cảm biến oxy gặp trục trặc.
Cảm biến oxy có thể bị hư hỏng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
Hình 3: Cảm biến oxy có thể hỏng do muội than, nhiệt độ cao, nhiên liệu kém chất lượng hoặc đứt dây điện.
Khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường như xe hao xăng, máy rung giật hay đèn Check Engine bật sáng, rất có thể cảm biến oxy đã gặp trục trặc. Dưới đây là những phương pháp kiểm tra cảm biến oxy phổ biến và cách xử lý phù hợp nếu phát hiện lỗi.
Để chẩn đoán cảm biến oxy có thật sự bị lỗi hay không, phương pháp phổ biến nhất là đọc mã lỗi OBD2 thông qua máy chẩn đoán chuyên dụng. Khi đèn Check Engine bật sáng, bạn có thể đưa xe tới gara hoặc sử dụng thiết bị [đọc mã lỗi OBD2] để kiểm tra. Máy quét OBD2 sẽ kết nối với cổng chẩn đoán của xe và đọc mã lỗi do ECU lưu trữ. Nếu lỗi liên quan đến cảm biến oxy, mã lỗi (ví dụ P0130, P0171…) sẽ xuất hiện, giúp xác định cảm biến oxy số mấy và lỗi cụ thể gì. Với những xe ô tô đời mới có từ 2 đến 4 cảm biến oxy, việc xác định đúng vị trí cảm biến gặp vấn đề là rất quan trọng để xử lý chính xác.
Ngoài ra, kỹ thuật viên còn có thể kiểm tra trực tiếp cảm biến oxy bằng cách đo điện áp đầu ra của cảm biến. Phương pháp này yêu cầu sử dụng một vôn kế (đồng hồ đo điện) và thường được thực hiện theo các bước:
Lưu ý rằng việc đo kiểm tra cảm biến oxy đòi hỏi người thực hiện phải có kiến thức kỹ thuật và dụng cụ phù hợp để đảm bảo an toàn. Nếu bạn không có kinh nghiệm về sửa chữa ô tô, tốt nhất nên mang xe đến xưởng dịch vụ để được hỗ trợ.
Khi xác định chính xác cảm biến oxy bị lỗi, bạn cần có hướng xử lý kịp thời để tránh ảnh hưởng xấu đến động cơ. Tùy theo tình trạng của cảm biến, chúng ta có thể vệ sinh hoặc thay thế cảm biến oxy:
Trong quá trình xử lý, hãy kiểm tra kỹ cả dây dẫn và giắc cắm của cảm biến oxy. Nhiều trường hợp lỗi cảm biến đơn giản chỉ do dây nối bị đứt hoặc tiếp xúc kém, chỉ cần nối lại dây hoặc làm sạch giắc điện là khắc phục được vấn đề.
Hình 4: Có thể kiểm tra cảm biến oxy bằng máy chẩn đoán, volt kế, quan sát ngoại quan và kiểm tra dây nối để xác định lỗi và thay thế nếu cần.
Cảm biến oxy là một thiết bị bền bỉ nhưng không phải tồn tại vĩnh viễn. Tuổi thọ trung bình của cảm biến oxy trên ô tô thường vào khoảng 80.000 – 100.000 km (tương đương 5-8 năm sử dụng, tùy điều kiện vận hành). Sau quãng đường này, cảm biến có xu hướng xuống cấp, phản hồi chậm và đo đạc kém chính xác hơn do bị bám bẩn hoặc các điện cực bên trong đã lão hóa. Một số xe đời mới có thể kéo dài tuổi thọ cảm biến oxy hơn 100.000 km.
Có. Cảm biến oxy nên được kiểm tra và vệ sinh định kỳ để đảm bảo hoạt động chính xác và kéo dài tuổi thọ. Thông thường, bạn nên làm sạch cảm biến oxy khoảng 1-2 lần mỗi năm (hoặc mỗi 10.000 – 15.000 km), đặc biệt nếu xe thường di chuyển trong điều kiện đô thị tắc đường hoặc động cơ cũ dễ tạo muội than.
Điều này phụ thuộc vào kinh nghiệm và kỹ năng của bạn. Nếu bạn am hiểu kỹ thuật và có đầy đủ dụng cụ (cờ lê, vôn kế, dung dịch vệ sinh…), bạn có thể tự kiểm tra/vệ sinh cảm biến oxy tại nhà để tiết kiệm chi phí. Nhiều chủ xe có kinh nghiệm vẫn tự tháo cảm biến ra để kiểm tra và làm sạch. Tuy nhiên, công việc này đòi hỏi phải thao tác đúng kỹ thuật và cẩn thận (cảm biến oxy thường rất nóng nếu vừa chạy xe xong, và vị trí lắp thường chật hẹp dưới gầm xe). Nếu không chắc chắn, tốt nhất bạn nên mang xe đến gara để các kỹ thuật viên xử lý.
Xe vẫn có thể tiếp tục vận hành khi cảm biến oxy hỏng, bởi vì ECU sẽ chuyển sang chế độ tính toán dự phòng để giữ cho hỗn hợp nhiên liệu ở mức an toàn. Tuy nhiên, “chạy được” không có nghĩa là “chạy tốt”. Khi cảm biến oxy hỏng, xe thường chạy hao xăng hơn, động cơ yếu và nóng máy hơn so với bình thường. Bạn có thể không nhận thấy ngay sự khác biệt, nhưng về lâu dài các hệ quả như đã nêu ở trên sẽ xuất hiện: động cơ rung giật, ì hơn, khí thải bốc mùi và đèn Check Engine sẽ luôn sáng. Quan trọng nhất, chạy lâu dài với cảm biến oxy hỏng có thể làm hỏng các bộ phận đắt tiền khác. Vì vậy, bạn không nên tiếp tục lái xe trong thời gian dài với cảm biến oxy bị lỗi.
Hình 5: Các câu hỏi thường gặp liên quan đến các lỗi cảm biến oxy
Cảm biến oxy tuy là một cảm biến nhỏ nhưng có vai trò hết sức quan trọng trong việc đảm bảo động cơ ô tô vận hành êm ái, tiết kiệm nhiên liệu và đáp ứng tiêu chuẩn khí thải. Việc phát hiện sớm những dấu hiệu cảm biến oxy bị lỗi và xử lý kịp thời sẽ giúp bạn tránh được những hỏng hóc nghiêm trọng cũng như những chi phí không đáng có.
FICAR - AUTHOR
Tiếng Anh
