Xe điện đang góp phần tái định hình tương lai của ngành ô tô toàn cầu?

Trong những năm gần đây, thị trường xe điện toàn cầu đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố như sự thay đổi trong chính sách môi trường, cải tiến công nghệ và nhu cầu tiêu dùng. Báo cáo nghiên cứu thị trường xe điện đến quý 1/2024 từ Astuteanalytical đã cung cấp một bức tranh toàn cảnh về tình hình phát triển này, phân tích các yếu tố chính thúc đẩy sự phát triển và tiềm năng tương lai của ngành công nghiệp xe điện.

Sau đây là một số điểm nổi bật chính từ báo cáo: 

1. Tổng quan thị trường xe điện toàn cầu: 

1.1. Thị trường xe điện toàn cầu đang bùng nổ mạnh mẽ (định giá 340,2 tỷ đô la Mỹ vào năm 2023)

Thị trường xe điện toàn cầu đang ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc, với tốc độ CAGR gần 22% từ năm 2023 đến 2050, dự kiến sẽ đạt doanh thu khổng lồ 72.798 tỷ USD vào năm 2025. 
Tính đến quý 1 năm 2024, thị trường xe điện đã chứng kiến ​​mức tăng trưởng theo năm (YoY) khổng lồ là 21%, với doanh số bán hàng toàn cầu vượt quá 3 triệu chiếc. Trong đó chỉ riêng tháng 3/2024 đã có đến 1,2 triệu xe điện được mua, đã thể hiện xu hướng gia tăng mạnh mẽ của thị trường này. Với tốc độ như vậy, dự đoán rằng trong năm nay, hơn một phần năm (20%) ô tô được bán trên toàn thế giới sẽ là xe điện (cứ năm chiếc ô tô mới được bán ra thì có một chiếc là xe điện).

1.2. Các khu vực sự phân hoá mạnh mẽ về mức độ phát triển

Xét đến từng khu vực, doanh số bán xe điện ở Trung Quốc đang dẫn đầu, tiếp theo đó là Hoa Kỳ và Châu Âu. Những khu vực này chiếm đến 95% tổng doanh số bán xe điện trên toàn thế giới. 

a) Trung Quốc
Trung Quốc, với sự phát triển vượt bậc, chiếm gần một nửa tổng doanh số ô tô điện toàn cầu, dự kiến bán ra khoảng 10 triệu xe trong năm 2024, đóng góp 45% tổng doanh thu từ ô tô tại quốc gia này, 58% lượng tiêu thụ xe điện trên toàn thế giới. Hơn 60% xe điện tại Trung Quốc có giá rẻ hơn so với các loại xe thông thường tương đương, cho thấy sự phổ biến rộng rãi và khả năng tiếp cận của xe điện tại quốc gia này. Lượng đăng ký xe điện tại Trung Quốc tăng 35% vào năm 2023, đã đẩy tổng số xe điện đăng ký tại quốc gia này lên đạt 8,1 triệu xe.

b) Hoa Kỳ và Châu Âu cũng là những nhân tố quan trọng, chiếm thị phần lần lượt là 11% và 25% trên toàn thị trường.
Tổng doanh số bán xe điện tại hai khu vực này cộng lại chiếm khoảng một phần ba tổng doanh số toàn cầu. Tại Hoa Kỳ, thị phần xe điện tăng từ 5,9% năm 2022 lên 7,6% vào năm 2023, đạt gần 1,2 triệu xe điện được đăng ký. Châu  u ghi nhận lượng đăng ký xe điện tăng gần 20% vào năm 2023, đạt khoảng 3,2 triệu xe, và dự kiến xe điện sẽ chiếm khoảng 25% tổng số ô tô được bán ra tại khu vực này vào năm 2024. 

c) Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. 
Ở khu vực này, Ấn Độ đang chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc. Trong năm 2022-2023, Ấn Độ ghi nhận doanh số bán xe điện đạt 1,24 triệu chiếc, tăng 154% so với năm trước. Mặc dù thị trường xe điện tại Ấn Độ còn nhỏ, nhưng chính phủ đặt mục tiêu 30% xe điện sẽ lưu thông vào năm 2030, với nhiều chính sách khuyến khích như chương trình FAME Ấn Độ và các ưu đãi thuế. Trong vòng sáu tháng đầu năm 2023, hơn 700.000 xe điện đã được bán tại quốc gia này, cho thấy sự quan tâm ngày càng lớn đến các phương tiện giao thông thân thiện với môi trường.
Ngoài ra, các thị trường mới nổi như Việt Nam và Thái Lan cũng ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể, với tỷ lệ xe điện chiếm 15% tổng số ô tô bán ra tại Việt Nam và 10% tại Thái Lan, cho thấy thị trường này cũng đang nhanh chóng hòa nhập vào xu hướng mới này, góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường xe điện toàn cầu. 

2. Phân tích nguyên nhân tăng trưởng

2.1. Chính sách từ chính phủ là yếu tố chủ yếu dẫn đến sự phát triển bền vững của thị trường xe điện 

• Xu hướng đầu tư và mục tiêu dài hạn của chính phủ

Chính phủ các quốc gia đang điều chỉnh chính sách để thúc đẩy sự chuyển đổi sang xe điện, với dự đoán rằng xe điện sẽ chiếm một nửa doanh thu bán ô tô toàn cầu vào năm 2035.  
VD: Tại Vương quốc Anh, chính phủ đặt mục tiêu loại bỏ động cơ đốt trong vào năm 2030. Các công ty lớn đều cam kết điện khí hóa đội xe của họ, đồng thời vào năm 2023, hơn 20% xe chính phủ Anh mua là xe điện. Chính nhờ điều này mà số lượng đăng ký BEV ở Anh đã tăng vọt đến 90% trong năm nay. Hơn 150 tỷ đô la đã được đầu tư vào dung lượng pin để đáp ứng nhu cầu này. 

• Các quy định nghiêm ngặt về bảo vệ môi trường

Các quy định nghiêm ngặt về khí thải bắt đầu được áp dụng trên toàn cầu khiến doanh số bán ra hàng năm tăng 66% kể từ đó, trong khi giá của các loại xe điện chỉ tăng cao hơn 10% so với những ngày đầu.

• Chính sách kích cầu xe điện

Các ưu đãi về thuế dành cho xe điện giúp chính phủ khuyến khích mọi người mua xe, đặc biệt là các mẫu xe có công năng cao, giá thành cao. 
VD: Các khoản giảm thuế và trợ cấp do chính phủ đưa ra đã thúc đẩy doanh số bán những chiếc xe BEV lên 20% ở những quốc gia có các ưu đãi như vậy.

2.2. Nhu cầu xe điện từ khách hàng
Hiện nay, 30% tất cả chủ sở hữu trên thị trường xe điện hiện tích hợp ô tô của họ với các nguồn năng lượng tái tạo và hơn 60% sẽ cân nhắc mua loại xe thân thiện với môi trường như vậy vào lần tới. 
Đặc biệt, người tiêu dùng trên toàn cầu ngày càng có xu hướng tin tưởng và lựa chọn xe điện chạy bằng pin (BEV), chiếm 52% thị phần, bỏ lại xe điện lai cắm điện (PHEV) chỉ ở mức 33,6%. Điều này phản ánh sự tăng trưởng đều đặn về niềm tin của người tiêu dùng vào phạm vi hoạt động và hiệu suất của xe điện. Năm 2023, nhu cầu BEV tiếp tục bùng nổ, chiếm tới 64% tổng doanh số xe điện toàn cầu, với những thị trường lớn như Trung Quốc, châu  u và Mỹ ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc. Đặc biệt, tại Trung Quốc, doanh số BEV đã tăng 150% chỉ trong nửa đầu năm, trong khi Na Uy, đất nước dẫn đầu về xe điện chạy bằng pin, có tới 74% ô tô mới bán ra là BEV. 
Những cải tiến về công nghệ, phạm vi hoạt động, số lượng trạm sạc tăng mạnh và sự hỗ trợ từ các chính phủ đã khiến BEV trở nên ngày càng phổ biến đã tạo điều kiện cho sự cải tiến về hiệu suất và giá thành pin, giúp BEV thành lựa chọn hấp dẫn hơn bao giờ hết.

2.3. Sự đầu tư từ chính phủ và sự thay đổi trong hành vi khách hàng dẫn đến gia tăng đầu tư tư nhân cho thị trường ô tô điện và sự phát triển của các lĩnh vực liên quan khác (pin, cơ sở hạ tầng sạc điện)

• Đầu tư cho thị trường ô tô điện ngày càng gia tăng

Các nhà sản xuất ô tô trên thị trường xe điện thế giới - những người cung cấp 90% sản lượng xe điện toàn cầu - có kế hoạch chi hơn 300 tỷ đô la cho quá trình điện khí hóa, chủ yếu là BEV, trong mười năm tới. 
Các khoản đầu tư mạo hiểm vào các công ty khởi nghiệp về pin và xe điện đã tăng 30% so với cùng kỳ năm trước, đạt gần 2,1 tỷ đô la Mỹ. Nguyên nhân một phần là do tốc độ tăng trưởng doanh số bán xe chở khách vượt xa mức trung bình chung của toàn ngành, một phần do các nhu cầu bổ sung các loại xe khác như xe tải hạng nặng, … sẽ đi vào hoạt động trong thời gian tới.

• Chuỗi cung ứng: Pin và nguyên liệu thô tăng trưởng nhanh chóng

- Pin: Nhu cầu về pin xe điện đang tăng mạnh, với công suất sản xuất pin EV toàn cầu đạt mức đáng kinh ngạc là 2,2 TWh vào năm 2023, cao hơn nhiều so với nhu cầu hiện tại là 750 GWh. Đây là nguồn điện dư thừa đủ để đáp ứng nhu cầu dự kiến ​​về số lượng pin gấp 12 lần vào năm 2035 theo các chính sách khác nhau có thể được áp dụng trên toàn thế giới. 
- Nguyên liệu thô: Sự gia tăng nhu cầu của pin cũng khiến cho nhu cầu về các nguyên liệu thô chính được sử dụng trong pin lithium-ion tăng lên. Cụ thể, nguồn cung lithium, coban và niken toàn cầu đều chứng kiến ​​sự gia tăng đáng kể với tỷ lệ tiêu thụ tương ứng lần lượt là 60%, 30% và 10%.
- Cơ sở hạ tầng sạc điện ngày càng mở rộng: Đến cuối 2022, thị trường xe điện toàn cầu đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về cơ sở hạ tầng sạc, với tổng cộng 2,7 triệu điểm sạc công cộng, hơn 900.000 điểm lắp đặt mới trong 1 năm, tăng 55% so với năm trước. Đây là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy chúng ta đang tăng tốc hướng tới điện khí hóa các hệ thống giao thông trên toàn cầu. Tuy nhiên, sự bùng nổ này chủ yếu được thúc đẩy bởi Trung Quốc, nơi lắp đặt hơn 600 nghìn bộ sạc chậm riêng vào năm ngoái và số lượng bộ sạc nhanh của thế giới đến 90% cũng do Trung Quốc thúc đẩy.  

Thách thức: Tỷ lệ giữa số lượng ô tô điện và bộ sạc là một chỉ số quan trọng được sử dụng để xác định xem có đủ cơ sở sạc hay không trên thị trường xe điện. Mặc dù số lượng trạm sạc hiện nay đang gia tăng mạnh mẽ nhưng để đạt được các mục tiêu của chính phủ vào năm 2035, cơ sở hạ tầng sạc vẫn cần được mở rộng hơn đến sáu lần.

Tóm lại, thị trường xe điện toàn cầu đang trên đà phát triển mạnh mẽ, với những dấu hiệu tăng trưởng ấn tượng về doanh số, công nghệ và cơ sở hạ tầng. Sự quan tâm từ người tiêu dùng đối với các phương tiện thân thiện với môi trường, cùng với các chính sách hỗ trợ từ chính phủ, đã tạo động lực mạnh mẽ cho sự chuyển đổi nhu cầu sang xe điện. 

Từ các khu vực dẫn đầu như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Châu Âu đến các thị trường mới nổi như Ấn Độ, Việt Nam, xe điện ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến. Tuy nhiên, để duy trì và thúc đẩy tăng trưởng dài hạn, ngành công nghiệp này vẫn còn phải đối mặt với những thách thức trong cơ sở hạ tầng sạc điện cũng như nguồn cung nguyên liệu thô. Nhìn chung, xe điện đang góp phần tái định hình tương lai của ngành ô tô toàn cầu.